ELANTXOBE-LEKEITIO-ONDARROA EZAGUTUZ

Gure kostaldeko herriekin jarraituz, Elantxobe, Lekeitio eta Ondarroa herriak ezagutuko ditugu, honen bitartez gure kostalde osoa ezagutu egingo dugularik, Gipuzkoako mugaraino ailegatuz.

-9:00

Elantxobe herri benetan txikia dugu (500 biztanle baino ez dtu), Busturialdea eskualdearen barne dagoena. Herria Ogoño mendiaren makalean kokatu egiten da eta erliebe oso malkartsua du, hauxe  bere ezaugarri eta bitxikeriarik nagusiena delarik. Datu moduan, herriaren goiko puntutik itsas mailara iritsi arte 150m-ko jauzia dago.

Ogoño haitzaren magalean kokaturik egoteak herriko arkitektura eta herria bera bereizten ditu beste guztietatik. Herrigunea aldapan gora altxatzen da, txoko eder asko sortuz, Kale Nagusiko etxeak dira horren lekuko; denak daude portura begira.

Ondareari dagokionez, Kale Nagusiko eraikin neoklasikoak aipatu behar dira eta hauen artean udaletxearen jauregia nabarmentzen da, Tore Nagusia etxea. Honetaz aparte, Elantxoben dagoen zabalgune bakarraren gainean, arrantzaleen etxez inguraturik talaian San Nikolas de Bari eliza aurkitzen da, zein1803. urtean eraiki zen itsasgizonen kofradiaren kontura.

Etxebizitza neoklasikoak

 

San Nikolas de Bari eliza

 Aipatzekoa da ere bertan aurkitzen den gauza bitxia benetan: Autobusak bira emateko sistema hain zuzen ere. Hain estua da kalea non plataforma giratorio baten bitartez hauei buelta ematen zaien. Hauxe herriaren goikaldean dago kokatuta, bertara iritsiko garenean ikusi egingo dugularik.

-9:45

Behin herriko kaleetatik jaitsi egin dugula, tartean ondare kulturalak ikusi ditugula, herriko portura helduko gara.  Hauxe oraindik ere ia-ia bere osotasunean arrantzarako soilik erabili egiten da.

Portu gune honetan hain ezagunak diren Madalenako jaiak ospatu egiten dira urtero, milaka pertsonak bertara hurbiltarzten dituztenak.

-10:30

Berriz ere herriaren hasierara igo egiten dugunean, bertan dauden Ogoño makaleko begiratokietara abiatu egingo gara, bertako ikuspegietaz gozatzeko. Bertatik Gipuzkoako kostaldea ikustea ere erraza izaten da egun eguzkitsuetan.


Herri honekin amaitzeko aurretik azaldutako autobusei bira emateko sistema erakutsiko duen bideo pare bat utziko ditut. Horietako bat The Uski's taldeak bertan egindako bideoklip bat da.

-12:00

Elantxobe herria ezagutu ostean, Ekialderantz joko dugu Lekeitiora iritsiko garen arte.

Lekeitio Bizkaiko kostaldeko udalerri euskalduna da, Lea-Artibai eskualdean kokatuta dagoena. Herria historikoki arrantzaren munduarekin lotuta egon da, baina XX.mendean zehar gauzak ladatu egin ziren, Lekeitio Bizkaitar askoren opor-toki bilakatu egin zelako, udan bere populazioa hirukoiztu edota laukoiztu egiten delarik. Horrela Lekeitioko jarduera ekonomiko nagusia zen arrantzari turismoa eta zerbitzuak batu zaizkio. Datu bezala, Lekeition Eskaltzaindiaren sortzailea eta lehenengo euskaltzainburua dugun Resurrecion Maria Azkue jaio egin zen. Honetara, itsasbehera dagoenean
 ia-ia oinez ailegatu daiteke.



Herriaren izaera aurretik ikusitako Bermeo, Mundaka baita Elantxobe-koaren nahiko parekoa da, bertan arrantzaren usaina kale guztietan antzeman daitekeelarik, modu metaforiko batetan hitz eginez noski. Hala ere, hondartzak edukitzeagatik turismo gehiago bereganatu egin du. Hauetako bi daude Lekeition. Lehenengo Isuntza izenekoa, portu ondoan kokatzen dena. Bigarrena, ostera, nahiz eta Mendexa-ko eskualdeari dagokio, herritik oso gertu dago, bertara jende gehiena hurbildu egiten delarik. Bi hondart hauen artean San Nikolas irla kokatu egiten da.



San Nikolas irla Isuntza hondartzatik ikusita

 Lekeitio, aipatutako hondartzetaz eta arrantza giroaz aparte, baditu ikustekoak diren hainbat ondare kultural ere, zeinek Erdi aroko itxura oraindik ere mantendu egiten duen Alde Zaharrean kokatu egiten diren, hauetatik nagusienak hurrengoak izanik:

1- Abaroa Jauregia: Abaroa Jauregia, Agustindar Errekoletoen Komentu zaharra, 1891an Lekeition (Bizkaia) eraikitako jauregi dotorea da. Frantziako Bigarren Inperioko eraikina A. Feiner arkitektoak diseinatu zuen Jose Maria Abaroarentzat. Egituratik aipagarriena arbelezko teilatuak, fatxadaren goikaldeko apaindurak, eta eta balkoi korrituak dira. 1940ko hamarkadaz geroztik, jauregia Agustindar Errekoletoen egoitza da, eta bertan dauden erlijiosoek euren beharrizanetara egokitu zuten jatorrizko eraikina. Gaur egun, eraikina hutsik dago, erabilpen berriak ikertzen ari diren bitartean.

 

2- Andre Maria Basilika: Hauxe Lekeition dagoen elizarik nagusiena da, XV.mendean eraikia izan zen eraikin gotikoa, Ama Birjinaren omenez eraikia. Barnean ikus daitekeen erretaula benetan izugarria da. Honen inguruan informazio gehiago jaso nahi izanez gero egizu klik bat hurrengo hiperesteka honetan:

Andra Maria basilikaren informazioa

 

 

 

3- Santa Katalina itsasargia: Honetara hurbiltaraztea nahikoa denbora kendu egingo digu. Hala ere hauxe bisitatzeko nahia izanez gero 2010. urteko berrinaugurazioaz geroztik barnekaldetik ikustea posiblea izango da. Geroztik Euskal Herrian bisitagarria den lehenengo itsasargian bihurtu egin da.
Aipatzekoa da ere, bere alboan Santa Katalina baseliza ere kokatzen dela.
Bertatik izango dugun ikuspegia benetan zoragarria da, itsasoaren gainean gaudelaren sentsazioa edukiko dugularik.

4- Isuntza eta Egiguren otziolak: Hondartzatik hurbil, bi ontziola daude: Isuntza edo Egiguren Atxurra. Bi ontziola hauek, Lea ibaiaren ezkerraldeko hareatza batean daude, sarbide zaila dutelarik, Isuntza zubiaren ondoan eta Marierrota parean. Biak ibaiondoarekiko paraleloki daude eraikiak. Uretatik urrunen dagoena egun guztiz eraldatua dago.
Egungo ontziolak 1917an eraikiak dira, nahiz eta gune horretan ontziolen kokapenaren berri lehendik ere baden, orain artean nahiko eraldatuak izanik, garaiko argazkietan ikus daitekeenez.

5- Lekeitioko harresia: Hauxe 1334.urtean eraiki egin zen, Alfonso Iak hiribildu izendatu egin zuenean hain zuzen ere.  Gaur egun horma honen aztarnak bizirik diraute herriko zenbait puntutan. Harresiaren puntu batetan Dorre Zahar izeneko dorretxe bat ikus dezakegu. Hauxe Lekeitioko eraikinik zaharrena da.

Hauek dira berez galdu ezin izango ditugun Lekeitioko zenbait leku. Hala ere, badaude oso gomendagarriak diren beste eraikin gune ere, zeinak bazkaldu ostean bisitatu egingo ditugu.

-14:00

Bazkaltzeko, herri turistiko guztietan gertatzen den bezala leku ugari izango ditugu aukeratzeko. Nik, hala ere, ezagutzen ditudan pare bat aipatu egingo ditut, zeinen arraina prestatzeko modu benetan izugarria duten. Biak ere ia-ia portuan bertan kokatu egiten dira.

1. Kaia jatetxea: kaiajatetxea

2.Emperatriz Zita jatetxea.

-16:00

Bazkaldu ostean Lekeitiori azkenengo begirada bota egingo diogu, duen aberastasun arkitektonikoari dagokion azkenengo bazterrak bisitatuz.
Oraindik ere XVII. eta XVIII. mendeko etxeak gelditzen dira herrian, zaharberritutakoak noski. Betidanik entzun ahal izan dudanaren arabera, Ezpeleta, Azpiri, Beaskokalean eta beste kaleren batzuetan herri arkitekturaren adibide batzuk biziruan dute egun. Pena da argakietan eta ikusi ahal izan ditudan arrantzaleen etxe tradizionalak galduz joan direla eta gaur egun etxe horiek aldatuta daudenez, ez dugu horrelakorik erraz aurkitzen.

Aberastasun arkitektonkoaz gain, Lekeitiok eskultura eta pinturen arloetan badu zeresana. San Jose edo “Konpañia”ren elizaren ondoan, Basoalde kale sarreran eta ikastolan Miguel Muñoz eskultorearen lanak ikusi daitezke. Pintura arloari dagokionez, esan beharra dago kostako herri honetan margolari ospetsuak bizi izan direla, Julian de Tellaetxe, Angel Garabilla edo Julian Ibañez besteak beste.

Hala ere, ni gztea nahizenez eta,  Lekeitioko gauzarik onena zalantzarik gabe, lekittarrak eta bertoko ajiak dira, San Pedroak eta nola ez, San Antolinak eta bere antzar egun ospetsua. San Pedroak ekainaren bukaeran ospatzen dira, San Pedro eguna 29a da hain zuzen. Egun horretan San Pedroren prozesioa egiten da Elizatik porturaino kale guztietatik pasatuz, santuaren irudia portuan dagoen horma konka baten aurretik igarotzen denean.

Antzar jaietako momenturik ezagunena


 

-18:30

Ordu honen bitartean Bizkaiko kostaldeko azkenengo herria joango gara, Gipuzkoako muga markatu egingo duena hain zuzen ere: Ondarroa

Itsasoarekin ditu lotuta herriak lan-jarduera nagusiak. Arrantza portua Euskal Herriko kairik garrantzitsuena da gaur egun alturakori dagokionez. Arrain-kontserbak, ontzigintza eta ontzi-konponketa eta mantenimendua ere azpimarratzekoak dira. Horrez gain, Ondarroa inguruan eremu industrial berriak atondu dira, bertan enpresa berri asko ezarri direla.

Nahiz eta herriaren tamaina nahiko txikia izan, aipatu behar dugu bertan ondare kultural asko ikusteko daudela.

Ondarruko gunerik nagusiena, herri gehienetan gertatze den moduan Alde Zaharra da. Hauxe, Erdi Aroan sortutako trzatua da, gaur egun ere aintzinako egitura mantendu egiten duelarik. 1994. urtena Eusko Jaurlaritzak kultura ondasun izendatu zuen, monumentu multzo kategoriarekin. Alde Zahar honetan, ikusteko lehenengo eraikina Andra Mari Gotiko berantiarreko eliza izan daiteke. Eliz hau 1462.urtean eraiki bazen ere, XVIII eta XIX. mendeetan zehar berrikuntza garrantzitsuak jasan izan behar izan zituen.
Eliz honen berresgarritasun nagusienak bere gainean kokatu egiten diren "kortxeleko mamuak" izenarekin ezagutzen diren estatuak dira, Erdi Aroko gorte bat irudikatzen dutelarik. Hauek alboan "leokadi" kokatzen da ere, zein kondairak esaten duen moduan, herriko Alde Zaharrean bizi zen andra bat zen, zein zigor baten ondorioz harri batean bilakatu zen.

 

 

Alde Zaharrean ere Likona dorretxea ikusteko dugu. Hauxe XV.mendean eraiki zuten, Euskal Herriko dorretxe tipikoa delarik. Ignazio Loiolakoaren familiarena izan zen, eta han jaio zen haren ama. Eusko Jaurlaritzak kultura ondasun izendatu zuen, monumentu kategoriarekin, 1994an, aurretik aipatutako Andra Mari elizarekin batera.
Dorretxe honen datu eta erreferentzi gehiago nahi izatekotan, egin klik hurrengo link honetan:
likona dorretxea informazioa

 

 

Alde Zahar-eko eraikinekin bukatzeko Antiguako Ama eliza bisitatu egingo dugu. XII.mendeko eraikina da, Ondarroan eraiki egin zen lehena alegia, baina eraberritze handiak egin zizkioten 1750ean, eta XX. mendearen erdialdera gaur egungo kanpandorrea gehitu zioten.
Ama Mari eliz honi atxikia Ondarruko udaletxea aurkitu egiten da, zein XIX.mendean eraiki zen.

-20:00

Behin herriko barrukaldea ezagutu dugula, Artibai ibai aldera joko dugu bertan dauden 3 zubi nagusiak ezagutzeko, bakoitzak bere historia eta garaia duelarik.

- Zubi Zaharra: Erdi Aroan, Ondarroak zubi horretan pasabide saria kobratzeko eskubidea zuen. 1958ko uholdeak eraman zuen, eta berriz eraiki zuten, antzinakoaren moldeari jarraituz.

- Alfontso XIII.aren zaldain birakaria, Plaiko zubia edo Txakur-txiki zubia: oinezkoentzako zubi birakaria, 1927an eraikia. XIX. mende amaieran eta XX. mende hasieran egiten zen burdin arkitekturaren adibide polita da. Arrigorri hondartzarako bidea errazteko egin zuten.

- Itsas Aurre zubia: Santiago Calatravaren lana, burdinaz eta zementuz egina, estilo abangoardistakoa, 1995ean eraikia. Hauxe gaur egun herriaren sinbolo nagusienean bihurtu egin da.

 

Zubi zaharra

Zubi birakaria

 

Calatrava zubia

-21:00

Honen bitartez gure bisitaldiari amaiera emango diogu.
Hemendik aurrera, Bizkaiko kostaldea ikusitzat emango dugu, hurrengo irteeretan Barrukaldera joko dugularik.